wtorek, 11 listopada 2014

Święto Niepodległości w międzywojennym Koszęcinie


11 listopada Polacy (nie tylko w kraju) obchodzą rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Tego dnia 1918 roku podpisany został  akt kapitulacji Niemiec, kończący I wojnę światową. Przywódca ruchu niepodległościowego Józef Piłsudski, pod naciskiem opinii publicznej uwolniony z więzienia w Magdeburgu, przyjechał do Warszawy 10 listopada. Dzień później Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi. 14 listopada przejął on władzę cywilną, a 16 listopada w depeszy do państw Ententy, Piłsudski ogłosił powstanie niepodległego państwa polskiego obejmującego wszystkie wyzwolone ziemie polskie. Choć granice niepodległej Polski w 1918 roku zaczynały się dopiero kształtować, 11 listopada 1918 roku pozostaje oficjalnym początkiem odrodzonej po zaborach Rzeczypospolitej.

11 listopada to także dzień szczególnej pamięci o wszystkich, którzy oddali życie za nowy porządek Europy. Straty ludzkie to 8,5 mln zabitych, prawie 17 mln rannych i 7 mln osób zaginionych. Jak podaje Jan Myrcik (1) w Wielkiej Wojnie zginęło 103 mieszkańców Koszęcina. Walczyli niemal wszyscy na frontach zachodnich (Francja). Najstarszy miał 46 lat, najmłodsi 19. Pierwszy zginał 24.08.1914 , ostatni 31.12.1918.


 
 

Obchody Święta Niepodległości do czasu II wojny światowej. (2)

W latach 1919–1936 rocznice odzyskania niepodległości świętowano w Warszawie jako uroczystości o charakterze wojskowym. Organizowano je zazwyczaj w pierwszą niedzielę po 11 listopada. W 1919 roku nie było sprzyjającej sytuacji by uczcić rocznicę odzyskania niepodległości, ponieważ trwały jeszcze wojny o granice Rzeczypospolitej. Pierwszy raz w pełni uroczyście upamiętniono odzyskanie niepodległości 14 listopada 1920. Tego dnia uhonorowano Józefa Piłsudskiego jako zwycięskiego Wodza Naczelnego w wojnie polsko-bolszewickiej wręczając mu buławę marszałkowską.
Po przewrocie majowym w 1926 obchody kolejnych rocznic były uroczystościami ściśle wojskowymi. W tym samym roku 8 listopada Józef Piłsudski jako prezes ministrów wydał okólnik ustanawiający ten dzień wolnym od pracy dla urzędników państwowych. Odtąd w tym dniu na placu Saskim w Warszawie Piłsudski dokonywał przeglądu pododdziałów, a następnie odbierał defiladę (po raz ostatni w 1934 roku).
W 1932 roku Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego ustanowił ten dzień wolnym od nauki.
Rangę święta państwowego nadano Świętu Niepodległości dopiero ustawą z dn. 23 kwietnia 1937. Miało ono łączyć odzyskanie suwerenności państwowej z zakończeniem I wojny światowej oraz upamiętniać Józefa Piłsudskiego.
Do czasu wybuchu II wojny światowej obchody państwowe odbyły się dwa razy: w 1937 i 1938.

(3) 1928
Nr 327
Przebieg Święta Niepodległości na Śląsku.
Koszęcin
W sobotę, dnia 10 listopada br urządziły wszystkie związki oraz instytucje społeczne uroczysty capstrzyk. Zbiórka do capstrzyku rozpoczęła się o godz 18.30 na placu przed apteką, zaś o godz 19 zapoczątkowano wymarsz pochodu przez wioskę. Po skończonym pochodzie wrócił cały orszak przed urząd rentowy księcia Hohenlohego, gdzie nastąpiła przemowa i rozwiązanie pochodu. Do uczestników pochodu przemówił w gorących słowach naczelnik okręgu p Gajda.
W niedzielę 11 listopada o godz 6 rano pobudka z wieży kościelnej. O 8.30 do 9.30 zbiórka związków, towarzystw i społeczeństwa na placu szkolnym w nowej szkole. O godz 9.30 wymarsz zebranych związków, towarzystw itd. na uroczyste nabożeństwo do kościoła św Trójcy. Zaraz po nabożeństwie odbyło się złożenie wieńców na grobach poległych powstańców z okolicznościowym przemówieniem księdza, poczem powrócił cały orszak na plac szkolny, gdzie nastąpiło rozwiązanie pochodu, poprzedzone pieśnią „Nie rzucim ziemi”.
Po południu o godz 18.30 odbyła się na sali p Lesza uroczysta akademja przy wygłoszeniu mów, odczytów, deklamacji oraz śpiewu dzieci szkolnych, a po niej odbyła się zabawa. Do urządzania podniosłej akademji przyłożyli swoją rękę prócz Zarządu i Rady Gminnej – ks dziekan Gąska, nauczycielstwo, ZOKZ, Związek Powstańców Śląskich i wszyscy przywódcy związków polskich z p Gajdą na czele.

1931
Nr 309
Dzień niepodległości w Strzebinie.
W dniu 11 bm obchodziła wioska Strzebiń bardzo uroczyście Święto Niepodległości. Po przemarszu przez wioskę przy świetle pochodni – nastąpił „Wieczór Śląska”. Dziatwa szkolna wygłosiła stosowne wiersze i pieśni. Kierownik szkoły p Reis wygłosił referat, dając krótki zarys historii Śląska, wskazując w drugiej połowie referatu, co zrobiono na Śląsku i dla Śląska od objęcia Śląska przez Polskę. Referat przyjęto burzą oklasków. W pięknych słowach przemówili jeszcze prezes ZOKZ Ochman Ludwik i prezes Zw Powst Śl Woźnica Wilhelm.

1934
Nr 320
Święto Niepodległości w Sadowie.
Staraniem tutejszego Koła Polek odbyła się z okazji Święta Niepodległości uroczysta akademja, na którą przybył miejscowy ks prob Herman, inspektor szkolny p Hollek z żoną, oraz instruktor oświatowy p Hulek z żoną. Uroczystość miała program bogaty, a przebieg b miły. Podniosłe przemówienie wygłosił kier szkoły p Ligendza, wskazują na dorobek i potęgę Ojczyzny naszej w minionych szesnastu latach. Następnie odegrano bardzo udatnie sztukę ludową pt „Wesele wiejskie” i inscenizowano kilka pieśni. Piękne stroje śląskie na scenie zrobiły na licznie zebranych nadzwyczaj miłe wrażenie. Pod koniec uroczystości złożyła przewodnicząca Koła Polek, naucz p Dziubanówna, krótkie sprawozdanie z działalności miejscowego Koła, które obchodziło jednocześnie rocznicę swego istnienia Jak ze sprawozdania wynika Koło Polek w Sadowie spełnia bardzo ważną misję w krzewieniu ducha narodowego na terenie wioski, niesie również pomoc materjalną biednym i bezrobotnym w wiosce.

Nr 339
Moralny sukces szkoły polskiej w Koszęcinie.
W ubiegłą niedzielę (9 grudnia) szkołą polska w Koszęcinie dała przestawienie teatralne, z którego czysty dochód w wysokości ponad 180 zł przeznaczono na gwiazdkę dla biednej dziatwy. Tak piękny efekt z urządzonej imprezy był możliwy przy ścisłem współdziałaniu grona nauczycielskiego z Radą rodzicielską i rodzicami, a co na miejscu obserwujemy. Gra dziatwy zyskała ogólny poklask i jest dumą rodziców i nauczycielstwa, a przede wszystkim moralnym sukcesem szkoły polskiej. Taż sama dziatwa szkolna przyczyniła się wiele do podniesienia nastroju święta listopadowego.

1935
Nr 313
Z życia Związku Rezerwistów
Dnia 10 bm (listopada) odbyło się zebranie Związku Rezerwistów w Koszęcinie pod przewodnictwem prezesa miejscowego p Ptoka, na którym referent wychowania obywatelskiego p John wygłosił referat o święcie niepodległości.

1936
Nr 317
Echa uroczystości niepodległościowych.
W powiecie lublinieckim odbyły się nabożeństwa i akademje w nast. miejscowościach: Woźniki, Kalety, Lubsza Śl, Boronów, Pawonków, Lisów, Solarnia, Łagiewniki Wielkie, Kochcice, Kochanowice, Lubecko, Mochała, Cieszowa, Sadów, Harbutowice, Hadra, Herby Śl, Olszyna, Koszęcin, Brusiek, Strzebiń. W uroczystościach wzięła udział młodzież szkolna i znaczna ilość mieszkańców miejscowości pomimo dnia powszedniego.



(1) Jan Myrcik, PRO MEMORIA I, Epitafium dla poległych Koszęcinian, Tarnowskie Góry 2010, wyd. Jan Myrcik i Dom Kultury w Koszęcinie
(2) wikipedia
(3) Piotr Kalinowski, Wieści z okolicy Koszęcina. Wycinki prasowe z gazety POLSKA ZACHODNIA z lat 1927 - 1939,