sobota, 29 marca 2014

Teatr w Koszęcinie

Teatr był bardzo popularną formą rozrywki i działalności kulturalnej mieszkańców różnych miejscowości praktycznie do czasów pojawienia się telewizji. 

Tak było też w Koszęcinie. Zespoły teatralne profesjonalne i amatorskie przyjeżdżały tu z przedstawieniami, a mieszkańcy chętnie angażowali się w działalność kół teatralnych. Przedstawienia uświetniały uroczystości państwowe i okolicznościowe, często były wystawiane w celach nie tylko rozrywkowych czy kulturotwórczych (teatr był narzędziem wprowadzania i utrzymania polskości) ale także  charytatywnych.
Jedną z wielu organizacji kulturalnych i społecznych, które działały w Koszęcinie w latach 20-tych i 30 –tych XX wieku, i również urządzały przedstawienia teatralne, – po przyłączeniu tych terenów do Polski - było Towarzystwo Teatralne.

Osoby, które występowały w przedstawieniach możemy odnaleźć na zdjęciach z tamtego okresu.
A o działalności teatralnej możemy się dowiedzieć między innymi z artykułów prasowych publikowanych w gazecie Polska Zachodnia.


Rok 1927
Nr 303
Praca kulturalno – oświatowa.
Staraniem grona nauczycielskiego szkoły w Koszęcinie odbyło się 8 bm (grudnia) przedstawienie amatorskie, odegrane przez dziatwę szkolną, na program którego złożyły się: komedia pt „Małgosia w górach”, „Pasterka z Lourdes” oraz odśpiewanie kilku pieśni 3 głosowych, wierszyków i dialogu Mamy nowy dowód, jak bardzo stara się o pracę kulturalno – oświatową p starosta Wyględa, który nie szczędząc trudu i ofiar, przybył osobiście, aby dać przykład innym, których obowiązkiem jest szerzenie pracy oświatowej- wśród młodzieży i starszych. Salę wypełniła szczelnie publiczność, co z zadowoleniem należy podkreślić. Czysty dochód z przedstawienia przeznaczono na urządzenie „gwiazdki” dla biednej dziatwy.

Rok 1931
Nr 89
Przedstawienie amatorskie w Koszęcinie.
Staraniem grona nauczycielskiego w Koszęcinie odbyło się tu przedstawienie amatorskie odegrane przez młodzież. Równocześnie obecnemu ks dziekanowi Gąsce młodzież zgotowała gorącą owację. Ludność w przedstawieniu wzięła tłumny udział. Gra młodocianych artystów nadspodziewanie dobra. Na przyszłość jednak życzyć by sobie należało, by podczas przedstawienia widzowie wstrzymywali się od palenia papierosów.

Rok 1932
Nr 122
Święto Narodowe w Koszęcinie.
W niedzielę, 24 bm odbyło się w Koszęcinie zebranie prezesów i delegatów wszystkich miejscowych związków i towarzystw jak też i urzędów Cel zebrania był omówienie i ustalenie szczegółowego programu obchodu 3 Maja. Zebraniu przewodniczył prezes TCL p Sobota Karol. Uchwalono jednogłośnie i w tym roku święto 3 Maja jak najuroczyściej obchodzić. W dniu 2 maja odbędzie się o godz 19.30 capstrzyk. W nocy biwak na pamiątkę wybuchu trzeciego powstania śląskiego. Dnia 3 Maja o godz 9.30 pochód przez wieś do kościoła św Trójcy, następnie uroczyste złożenie wieńców na grobach poległych powstańców, a potem solenne nabożeństwo. Podczas nabożeństwa śpiewa miejscowy chór męski „Paderewski” pod batutą p Bogruli. Po nabożeństwie uroczysty poranek z odpowiedniem przemówieniem. O godzinie 19.30 uroczysta wieczornica z przedstawieniem teatralnym, deklamacjami i występem Towarzystwa śpiewu „Lutnia” pod batutą p Soboty Karola. Czysty dochód wieczornicy jest przeznaczony na cele oświatowe.

Rok 1933
Nr 36
Koszęcin
Towarzystwo śpiewu „Lutnia” w Koszęcinie urządza w niedzielę, 5 bm (lutego), 10-letnią rocznicę swego istnienia. Na program składa się nabożeństwo o godz 10 i wieczornica o godz 18.30, na której odegrane będą 3 sztuki teatralne. Po przedstawieniu zabawa taneczna w ścisłem kółku.

Nr 36
Koszęcin. W ostatnich dniach odbyło się w Koszęcinie przedstawienie teatralne, połączone z zabawą taneczną, zorganizowaną przez nowo utworzony Oddział Związku Strzeleckiego przy bardzo licznym udziale społeczeństwa miejscowego i okolicy.

Nr 48
Z ruchu śpiewaczego w powiecie.

(...) W dniu 12 lutego z okazji rocznicy założenia chóru męskiego „Paderewski” w Koszęcinie urządzono staraniem tegoż tow. wieczór humoru i pieśni z programem wielce urozmaiconym. Na wstępie została odegrana wesoła komedia Balwokiego w III aktach, którą wyreżyserował p. Słowik Rudolf. W antraktach wygłoszono kilka bardzo wesołych monologów. Program urozmaicił wydatnie występ chóru „Paderewski”, który wykonał szereg pieśni pod batutą p. Borguli Romana. Zaznaczyć należy poświęcenie i wydatną pracę p. Koptonia Emila jako prezesa, który mimo różnych trudności stara się o rozwój chóru. Na uroczystość powyższą przybył również insp. szkolny p. Hollek, jako pow. prezes Zw. Kół Śpiew., który w swojem przemówieniu podkreślił znaczenie chóru jako ważnej placówki oświatowej i wyraził uznanie dla prezesa i dyrygenta za owocną pracę.

Rok 1934
Nr 339
Moralny sukces szkoły polskiej w Koszęcinie.
W ubiegłą niedzielę szkołą polska w Koszęcinie dała przestawienie teatralne, z którego czysty dochód w wysokości ponad 180 zł przeznaczono na gwiazdkę dla biednej dziatwy. Tak piękny efekt z urządzonej imprezy był możliwy przy ścisłem współdziałaniu grona nauczycielskiego z Radą rodzicielską i rodzicami, a co na miejscu obserwujemy. Gra dziatwy zyskała ogólny poklask i jest dumą rodziców i nauczycielstwa, a przede wszystkim moralnym sukcesem szkoły polskiej. Taż sama dziatwa szkolna przyczyniła się wiele do podniesienia nastroju święta listopadowego.

Rok 1935
Nr 72
Z organizacyj w Koszęcinie.
10 marca odbyło się w świetlicy związkowej zebranie miesięczne koła NChZP, które zagaił prezes p Pietruszka. Między innymi wygłosił także prezes odczyt pt „Dla dobra Polski i Śląska”.
Tego samego dnia urządziło Towarzystwo Polek w sali p Wieszołka przedstawienie teatralne. Czysty zysk przeznaczono na bezrobotnych oraz dla dzieci biednych przystępujących do I Komunii św.

Nr 336
Miła uroczystość w Koszęcinie.
Dnia 1 bm (grudnia) urządziła szkoła wspaniałe przedstawienie szkolne. Dzieci doskonale przygotowane przez pp Treścińskie do występów odegrały trzy sztuczki teatralne. Piękne dekoracje były pomysłu nauczyciela Bieżanowskiego. Materiału na wykonanie kulis dostarczyła Fabryka „Natronag” w Kaletach zupełnie bezpłatnie, za co należy jej się serdeczne podziękowanie ze strony całej szkoły. Sala była po brzegi wypełniona. Wśród gości widzieliśmy między innymi księdza proboszcza Gąskę, który nie szczędził ofiar pieniężnych na cele biednych dzieci. Byli również przedstawiciele miejscowych władz i urzędów i licznie zebrani rodzice. Ogółem zebrano blisko 300 zł – co jak na Koszęcin – stanowi sumę naprawdę wielką. Bardzo udatne były też występy chóru szkolnego. Należy też podkreślić bezinteresowność właściciela miejscowej drogerii p Fikusa. Organizacją całej uroczystości zajęła się Rada Rodzicielska, Grono Nauczycielskie i dziatwa szkolna, za co należy się wszystkim jak najserdeczniejsze podziękowanie. W tym miesiącu jeszcze zawita do naszej szkoły Mikołaj, no i odbędzie się wspaniała gwiazdka dla wszystkich dzieci.

Rok 1936
Nr 315
Z życia Towarzystwa Polek w Koszęcinie.
Staraniem Towarzystwa Polek odegrano onegdaj w Koszęcinie sztukę „Sąsiedzi” i „Pacjent nr 1”. dochód z przedstawienia przeznaczono na urządzenie gwiazdki dla najbiedniejszych Koszęcina.

Nr 103
Z przygotowawczych prac do zjazdów zespołów muzycznych i teatralnych.
W ubiegłym tygodniu odbyły się konferencje według ośrodków oświatowych pow. lublinieckiego, a to 7.4 w Lublińcu dla ośrodka oświatowego Lubliniec, 8.4 w Strzebiniu dla ośrodków Woźniki i Kalety. Konferencje, którym przewodniczył instr. ośw. pozaszkolnej poświęcone były przygotowawczym pracom do mających się odbyć zjazdów zespołów muzycznych i teatralnych. Ostatnie wystąpią z nieznanymi tańcami, recytacjami i inscenizacjami. Jako czas zjazdów ustalono: dla ośrodka Lubliniec 23 maja – dla ośrodka Woźniki na górze Grojeckiej 20 czerwca – dla ośrodka Kalety 30 maja lub 13 sierpnia.

Rok 1937
Nr 45
W trosce o należyty teatr ludowy.
W tych dniach odbył się w Koszęcinie kurs teatralny, którego otwarcia dokonał dnia 3 lutego obwodowy insp. szkolny p. Hollek, zwracając w przemówieniu uwagę na konieczność i potrzebę pogłębiania oraz rozszerzania forma pracy teatralnej. Następnie instruktor oświaty pozaszkolnej p. Hulek omówił cele i zadania kursu, którymi są: przygotowanie wieczornicy żołnierskiej, przepracowanie materiału na tegoroczne imprezy teatralne. Wspomnieć należy, że powiat lubliniecki ma za sobą 3 duże imprezy tj. 10.6.1934 zjazd zespołów śpiewaczych, muzycznych i teatralnych na Górze Grojeckiej, 3.9.1935 dożynki powiatowe i 28.5.1936 zjazd świetlicowych zespołów śpiewaczych, muzycznych i teatralnych. Obecnie cały szereg świetlic międzyzwiązkowych urządza, względnie urządzi wieczornice dla swych miejscowości. Na kursie jest 48 uczestniczek (8 z Koszęcina). Zajęcia odbywają się od 8.30 do 12 i od 14.30 do 16 oraz od 19 – 21 wieczory świetlicowe. Kierownikiem kursu jest p. Pawłowski, instr. ośw. pozaszkolnej z Wydz. Ośw. Publ., natomiast prelegentami są: pp. naucz. Tresówna, naucz. Musialski, kier. Czarnecki, instr. Pawłowski, instr. Janicki, instr. Hulek, Walis i Konopka. Na zakończenie kursu mają być urządzone wieczornice, a mianowicie: w Koszęcinie, Boronowie, Lubszy, Lubecku, Kaletach, Herbach Śl. i Lublińcu.



Zdjęcia z książki J.Myrcik Koszęcin na starej fotografii

Po wojnie, na przełomie lat 40- i 50-tych, oraz w latach 60-tych grupę teatralną prowadził doktor Zygmunt Izdebski. Jak działał teatr w tym okresie można przeczytać w notatce „Rzecz o lekarzu, który pacjentów zarażał”.

Na przełomie 1960 i 61 roku przy bibliotece gminnej w Koszęcinie działało młodzieżowe koło teatralne, które prowadziła Ewa Izdebska, ówczesna kierowniczka biblioteki i jednocześnie jej instruktor. Należały do niego między innymi nastoletnie wówczas siostry Mirczewskie, Pieprzycówny i Maria (Sieńka) Izdebska.

Od lat międzywojennych dzieci szkolne występowały z przedstawieniami jasełkowymi lub bożonarodzeniowymi.Zajęcia teatralne odbywają się obecnie w koszęcińskich szkołach i przedszkolach, jednak grupy nie dają przedstawień dla otwartej publiczności, trudno je więc zaliczyć do społecznego ruchu teatralnego, do kontynuatorów tamtych tradycji.

Jeśli posiadają Państwo zdjęcia lub inne materiały związane z koszęcińskimi zespołami teatralnymi lub wiecie kto jest na cytowanych zdjęciach uprzejmie proszę o kontakt. 

sobota, 1 marca 2014