Idylliczny obraz z wspomnień o Koszęcinie i czasach międzywojennych zakłóca niewątpliwie lektura gazet z tamtych czasów. Wspólne zamieszkiwanie Niemców, Żydów i Polaków nie przebiegało pokojowo, w atmosferze ogólnej miłości i tolerancji. Nasilające się tendencje nacjonalistyczne lat trzydziestych dawały o sobie znać także w takich małych miejscowościach. Dochodziło do ataków słownych i fizycznych, a mieszkańcy Koszęcina podzielili się na stronników różnych obozów narodowościowych.
Ówczesne nastroje społeczne pokazują między innymi fragmenty z Narodowca, tygodnika Obozu Wszechpolskiego.
Ówczesne nastroje społeczne pokazują między innymi fragmenty z Narodowca, tygodnika Obozu Wszechpolskiego.
KOSZĘCIN.
Dnia 29. 8. br. odbyło się w Koszęcinie wielkie zebranie Ob. Wszechpolskiego na sali pana Wieszołka, w którym brało udział ponad 200 osób. Po zagajeniu przez kier. kol. Langiega i odśpiewaniu „Burzy" kol. Chudziński z Tarn. Gór wygłosił obszerny referat, który tak przekonał i zadowolił miejscową ludność, że co chwilę był przerywany burzą oklasków.Po referacie wywiązała się dyskusja, w której zabrał głos p. Opielą i inni, a gdy przystąpiono do spraw organizacyjnych, kilku nowoprzybyłych zadeklarowało się na członków O. W. Po wyczerpaniu się porządku obrad zakończono zebranie Hymnem Młodych i okrzykami na cześć R.Dmowskiego i Polski Narodowej.
Dnia 29. 8. br. odbyło się w Koszęcinie wielkie zebranie Ob. Wszechpolskiego na sali pana Wieszołka, w którym brało udział ponad 200 osób. Po zagajeniu przez kier. kol. Langiega i odśpiewaniu „Burzy" kol. Chudziński z Tarn. Gór wygłosił obszerny referat, który tak przekonał i zadowolił miejscową ludność, że co chwilę był przerywany burzą oklasków.Po referacie wywiązała się dyskusja, w której zabrał głos p. Opielą i inni, a gdy przystąpiono do spraw organizacyjnych, kilku nowoprzybyłych zadeklarowało się na członków O. W. Po wyczerpaniu się porządku obrad zakończono zebranie Hymnem Młodych i okrzykami na cześć R.Dmowskiego i Polski Narodowej.
Żydowska niewdzięczność
W czwartek 26. 8. .br. wieczorem znany obywatel z Koszęcina p. Cierpka widział żydowskich domokrążców, którzy udawali się n a pociąg. Pan Cierpka ofiarował im swą usługę i odprowadził ich na dworzec, jakaż jednak była dla niego niespodzianka, gdy za wsią w pewnej chwili Żydzi zaczęli krzyczeć i wołać o ratunek, a gdy na miejsce zjawiła się policja żydzi posądzili p. Cierpkę o napad, jednak gdy ich przyprowadzono na policję żydzi odmówili podpisania protokółu 1 co w tym mieli za interes - nie wiadomo, w każdym razie na p.Cierpkę zrobili żydzi podejrzenie. Uważamy że p. Cierpka dostał od żydów w tym dniu dobrą nauczkę i na pewno więcej nie będzie się P. Cierpka ofiarował żydom, i zerwie z „wybranym narodem" koleżeńskość. Dodać należy, że p.Cierpka jako komendant Młodych Powstańców winien się wstydzić.
W czwartek 26. 8. .br. wieczorem znany obywatel z Koszęcina p. Cierpka widział żydowskich domokrążców, którzy udawali się n a pociąg. Pan Cierpka ofiarował im swą usługę i odprowadził ich na dworzec, jakaż jednak była dla niego niespodzianka, gdy za wsią w pewnej chwili Żydzi zaczęli krzyczeć i wołać o ratunek, a gdy na miejsce zjawiła się policja żydzi posądzili p. Cierpkę o napad, jednak gdy ich przyprowadzono na policję żydzi odmówili podpisania protokółu 1 co w tym mieli za interes - nie wiadomo, w każdym razie na p.Cierpkę zrobili żydzi podejrzenie. Uważamy że p. Cierpka dostał od żydów w tym dniu dobrą nauczkę i na pewno więcej nie będzie się P. Cierpka ofiarował żydom, i zerwie z „wybranym narodem" koleżeńskość. Dodać należy, że p.Cierpka jako komendant Młodych Powstańców winien się wstydzić.
Narodowiec, r.1, nr 20, 12.09.1937
Poseł i Naczelnik jednoczą Naród!
Upłynęło już kilka tygodni od czasu kiedy naczelnik gminy z Koszęcina p. Pietruszka zwołał zebranie międzyzwiązkowe, na którym między innemi był obecny p. Gołaś (poseł na Sejm Śl.) pan Lesel urzędnik z Lublińca i inni,którzy zachwalali Ozon i tłumaczyli słuchaczom że trzeba się jednoczyć, a p. Pietruszka odczytał rezolucję w której domagał się, nie dopuszczania do zebrań Obozu Wszechpolskiego, który na tut. terenie jest najlepiej i najbardziej czynnym Obozem. Role widać były podzielone bo pan poseł mówił konserwatywnie, natomiast p. Lesel mówił o R. Dmowskim. Jednak i to się nie udało. Do tej chwili Ozonu niema. Koszęcin nadal myśli narodowo. Jest tylko trochę śmiechu, że niedoszli fuhrerzy usiłujący sobie skaptować ludzi sami skapitulowali, bo jakoś nie kwapią się do dalszej roboty. Tak panowie, źle się bawicie... i t.d. dokończcie sobie sami i nie ośmieszajcie się. To nie przystoi na takie poważne lata i stanowiska.
Upłynęło już kilka tygodni od czasu kiedy naczelnik gminy z Koszęcina p. Pietruszka zwołał zebranie międzyzwiązkowe, na którym między innemi był obecny p. Gołaś (poseł na Sejm Śl.) pan Lesel urzędnik z Lublińca i inni,którzy zachwalali Ozon i tłumaczyli słuchaczom że trzeba się jednoczyć, a p. Pietruszka odczytał rezolucję w której domagał się, nie dopuszczania do zebrań Obozu Wszechpolskiego, który na tut. terenie jest najlepiej i najbardziej czynnym Obozem. Role widać były podzielone bo pan poseł mówił konserwatywnie, natomiast p. Lesel mówił o R. Dmowskim. Jednak i to się nie udało. Do tej chwili Ozonu niema. Koszęcin nadal myśli narodowo. Jest tylko trochę śmiechu, że niedoszli fuhrerzy usiłujący sobie skaptować ludzi sami skapitulowali, bo jakoś nie kwapią się do dalszej roboty. Tak panowie, źle się bawicie... i t.d. dokończcie sobie sami i nie ośmieszajcie się. To nie przystoi na takie poważne lata i stanowiska.
Sprawozdania z zebrań
KOSZĘCIN.
W niedzielę, dnia 26. IX. br. odbyło się zebranie w Koszęcinie przy udziale 75 osób, na którym kol. apl.
Sondej wygłosił długi referat na temat„Cele i zadania komunizmu" oraz zobrazował rolę P. P. S. i politykę R. Dmowskiego. Zaznaczyć należy, że referat wygłoszony przez kol. S. wywarł na słuchaczach tak wielkie wrażenie, iż mówca co chwilę musiał przerywać referat, by odczekać aż miną oklaski, najlepiej o zrozumieniu referatu świadczyła żywa dyskusja. Po załatwieniu spraw organizacyjnych zebranie zakończono odśpiewaniem Hymnu Młodych. Następne zebranie w Koszęcinie odbędzie się w niedzielę, dnia 17-go października br. (szczegóły w afiszach).
W niedzielę, dnia 26. IX. br. odbyło się zebranie w Koszęcinie przy udziale 75 osób, na którym kol. apl.
Sondej wygłosił długi referat na temat„Cele i zadania komunizmu" oraz zobrazował rolę P. P. S. i politykę R. Dmowskiego. Zaznaczyć należy, że referat wygłoszony przez kol. S. wywarł na słuchaczach tak wielkie wrażenie, iż mówca co chwilę musiał przerywać referat, by odczekać aż miną oklaski, najlepiej o zrozumieniu referatu świadczyła żywa dyskusja. Po załatwieniu spraw organizacyjnych zebranie zakończono odśpiewaniem Hymnu Młodych. Następne zebranie w Koszęcinie odbędzie się w niedzielę, dnia 17-go października br. (szczegóły w afiszach).
Narodowiec, r.1, nr 24, 10.10.1937
Koszęcin. Poniżej zamieszczamy nazwiska osób, które zakupowały towary u żyda Hofmana w Koszęcinie. Są to: p.Piłat Karol radny gminy p. Drzazga Alojzy, Czok Emilia, p. Plutowa żona kolejarza, Huć robotnik ogrodniczy, p. Cemplik stolarz, p. Robok, p. Goniwiechowa, p. Kurzajówna córka emeryt kolejarza, p. Wacławek Paweł syn nadw. gm, p. Brol uczeń mularski i wreszcie listę „szabeśgojów” zamyka żona naczelnika gminy pani Pietruszkowa. Jak z powyższego wynika naiwnych źydolubów w Koszęcinie nie brak.
Narodowiec, r.2, nr2, 09.01.1938
List z Koszęcina
W dniu 16 października br. O.Z.W. odbyło publiczne zebranie przedwyborcze na sali p. Wiesiołka w Koszęcinie, na które przybłędo około 90 osób w tym większa połowa członków i sympatyków Obozu Wszechpolskiego.
Referat wygłosił Dyr. Gimnazjumu z Lublińca p. Tyran. Narodowcy przysłuchiwali się spokojnie odczytywanemu referatowi. Przy ukończeniu swego przemówienia wniósł Dyr Tyran okrzyk „na część Marszał. Rydza-Śmigłego, p. prezydenta Mościckiego, a następnie narodowcy wnieśli okrzyk na część Wielkiej Narodowej Polski, Rom. Dmowskiego, inż. Doboszyńskiego, na co cała sala zareagowała powstaniem z miejsc. W dyskusji udzielono głosu I. kier. Pracy Polskiej kol. Opieli, który zdemaskował wywody miejscowego kier. Ozonu p. Pietruszki. Po dyskusji p. Pietruszki zabrał głos kier. placówki O. W. kol. Pasierbski, który w obszernych wywodach wykazał krętą, linię polityczną sanacji od roku 1928 przez N. Ch. Z. P. i O.Z. N. Że słowa jego przemówiły do przekonania słuchaczy, tego dowodem były huczne oklaski obecnych. Wywodom kierowników „Pracy Polskiej i O. W., w których była poruszona między innymi i kwestia Żydowska, nie mogli ozonowcy nic przeciwstawić zamknęli ezemprędzej zebranie, które została opanowane przez Narodowców. Zebrani rozeszli się, manifestując na część O. W.
Kropidło
W dniu 16 października br. O.Z.W. odbyło publiczne zebranie przedwyborcze na sali p. Wiesiołka w Koszęcinie, na które przybłędo około 90 osób w tym większa połowa członków i sympatyków Obozu Wszechpolskiego.
Referat wygłosił Dyr. Gimnazjumu z Lublińca p. Tyran. Narodowcy przysłuchiwali się spokojnie odczytywanemu referatowi. Przy ukończeniu swego przemówienia wniósł Dyr Tyran okrzyk „na część Marszał. Rydza-Śmigłego, p. prezydenta Mościckiego, a następnie narodowcy wnieśli okrzyk na część Wielkiej Narodowej Polski, Rom. Dmowskiego, inż. Doboszyńskiego, na co cała sala zareagowała powstaniem z miejsc. W dyskusji udzielono głosu I. kier. Pracy Polskiej kol. Opieli, który zdemaskował wywody miejscowego kier. Ozonu p. Pietruszki. Po dyskusji p. Pietruszki zabrał głos kier. placówki O. W. kol. Pasierbski, który w obszernych wywodach wykazał krętą, linię polityczną sanacji od roku 1928 przez N. Ch. Z. P. i O.Z. N. Że słowa jego przemówiły do przekonania słuchaczy, tego dowodem były huczne oklaski obecnych. Wywodom kierowników „Pracy Polskiej i O. W., w których była poruszona między innymi i kwestia Żydowska, nie mogli ozonowcy nic przeciwstawić zamknęli ezemprędzej zebranie, które została opanowane przez Narodowców. Zebrani rozeszli się, manifestując na część O. W.
Kropidło
Terminarz zebrań
Podajemy terminy zebrań na najbliższy tydzień. Szczegóły w afiszach.
23. X. 1938 Koszęcin, godz- 11,30 wiec
Podajemy terminy zebrań na najbliższy tydzień. Szczegóły w afiszach.
23. X. 1938 Koszęcin, godz- 11,30 wiec
Narodowiec, r.2, nr 43, 23.10.1938
List z Tarnowskich Gór
Teraz dopiero spokojnie można zebrać pokłosie powyborcze. Przedtem tak z powodu konfiskaty autora, jak i gazety trzeba było czekać aż ukończą asfaltowanie ulicy Krakowskiej aby i nasz kandydat mógł przejść. (...)
(...) Najlepiej zdaje się głosowano w Koszęcinie. Do południa podobno słabo, ale kiedy około 3-ciej godziny przyjechał kurier do zamku HohenIohego, to na „befel“ wszyscy niemiaszkowie walili do urny wyborczej głosować i taka była frekwencja, że głosy aż do poniedziałku rana obliczano. Naprawdę budujący przykład lojalności naszych Niemców. I za to my „endeki“ chcemy na nich napadać! Sam przyznaje, że to brzydko z naszej strony. Co prawda podobno p. Wiesner żąda sudeckiej autonomii dla Niemców w Polsce, ale zostawmy to panu ministrowi Beckowi i nie wtrącajmy się w dziedzinę polityki zagranicznej, gdyż i tak nie potrafilibyśmy przeprowadzić słusznych żądań Polski do Gdańska, gdzie wszystko w najlepszym porządku (a polaków walą hitlerowcy jak walili).
Sprawy organizacyjne
Podajemy kalendarzyk zebrań na najbliższy czasokres. Szczegóły w a fiszach. Placówki nie uwzględnione w kalendarzyku prosimy o skomunikowanie się z nami dla ustalenia terminarza zebrań, który wskutek wyborów w ostatnich dwu niedzielach musiał ulec modyfikacji. Szczególnie odnosimy się ze sprawą tą do placówek powiatu katowickiego. Zarządom Powiatowym w Rybniku, Tarn. Górach i Chorzowie przypominamy nasze wezwanie z poprzedniego numeru o nadsyłanie
sprawozdań najdalej do wtorku każdego tygodnia oraz o nadesłanie terminarza zebrań.
20. X I. 1938: Podlesie - wiec — godzina15,30; Łagiewniki - placówka —godz. 13,30; Koszęcin - placówka;
Podajemy kalendarzyk zebrań na najbliższy czasokres. Szczegóły w a fiszach. Placówki nie uwzględnione w kalendarzyku prosimy o skomunikowanie się z nami dla ustalenia terminarza zebrań, który wskutek wyborów w ostatnich dwu niedzielach musiał ulec modyfikacji. Szczególnie odnosimy się ze sprawą tą do placówek powiatu katowickiego. Zarządom Powiatowym w Rybniku, Tarn. Górach i Chorzowie przypominamy nasze wezwanie z poprzedniego numeru o nadsyłanie
sprawozdań najdalej do wtorku każdego tygodnia oraz o nadesłanie terminarza zebrań.
20. X I. 1938: Podlesie - wiec — godzina15,30; Łagiewniki - placówka —godz. 13,30; Koszęcin - placówka;
Narodowiec, r.2, nr 47, 20.11.1938
OZN, Ozon - Obóz Zjednoczenia Narodowego – organizacja polityczna tworzona na polecenie marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego od połowy 1936 roku. Miała zastąpić dotychczasową sanacyjną partię, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR). Jej powstanie ogłosił płk dypl. Adam Koc w deklaracji ideowo-politycznej autorstwa Śmigłego-Rydza, wygłoszonej w radio 21 lutego 1937, a pomysłodawcą nazwy Obozu Zjednoczenia Narodowego był Ferdynand Goetel.
Obóz Zjednoczenia Narodowego wywodził się ze środowisk sanacyjnych. Zorganizowana była na wzór organizacji militarnej, a na jej czele stanął pułkownik A. Koc, później generał S. Skwarczyński. OZN stawiał sobie za cel skupienie społeczeństwa wokół naczelnego wodza i wojska w celu obrony państwa i realizacji zasad ustrojowych zawartych w Konstytucji kwietniowej. Preferowano wyeksponowanie roli armii oraz Rydza-Śmigłego jako następcy marszałka J. Piłsudskiego. Objawiało się to m.in. poprzez ustanawianie Rydza-Śmigłego "drugą osobą w państwie po Panu Prezydencie" co zakłócało porządek konstytucyjny (w myśl konstytucji z 1935 r. drugą osobą w państwie był marszałek Senatu).
Organizacja była zbudowana na wzór grup faszystowskich, posługiwała się wojskową terminologią i hasłami antysemickimi, co sprawiło, że współpracę z nią podjął ONR "Falanga". Deklaracja ideowa zakładała, że gospodarzem kraju jest naród polski, wyznaniem, które winno być otoczone opieką państwa, jest religia rzymskokatolicka. Mniejszościom, Ukraińców i Białorusinów, odmawiano praw autonomicznych, Żydzi uznani zostali za grupę, która winna wyemigrować. Program OZN spotkał się ze sprzeciwem nie tylko partii opozycyjnych, lecz także części obozu sanacyjnego. Działacze OZN utworzyli w 1937 Związek Młodej Polski, w 1942 Obóz Polski Walczącej.
 |
| Wieś Polska, tygodnik Obozu Zjednoczenia Narodowego |
 |
| Gazeta Polska, pismo codzienne, od grudnia 1937 roku naczelny organ prasowy OZN |
Obóz Wszechpolski - narodowa organizacja polityczna, założona 20 marca
1936 roku w Katowicach. Stanowił nieoficjalną strukturę Stronnictwa
Narodowego. Przyczyną powołania OW było rozwiązanie śląskiego
Stronnictwa Narodowego, zdelegalizowanego decyzją Wydziału
Bezpieczeństwa Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Pretekstem likwidacji SN
były działania jego członków skierowane przeciwko miejscowym Żydom
(ataki bombowe na synagogę w Katowicach, mieszkania, sklepy i składy).OW
żądał unarodowienia obcego kapitału i upowszechnienia polskiej
własności prywatnej, ograniczenia praw mniejszości narodowych (zwłaszcza
Niemców na Śląsku) i wyznaniowych, domagał się nadania katolicyzmowi
statusu religii panującej OW popierał wprowadzenie na wyższych
uczelniach getta dla studentów żydowskich i postulował całkowite
rozwiązanie kwestii żydowskiej.OW prowadził patriotyczną działalność
polityczną, szkoleniową i wydawniczą.Organizował manifestacje, marsze i
akademie W 1939 OW posiadał ponad sto placówek na terenie woj.
śląskiego, 6 sekcji żeńskich i 9 młodzieżowych, łącznie blisko 6 tys.
członków. Sekretariat OW mieścił się w Katowicach przy ul. Andrzeja 7.
 |
| Narodowiec, tygodnik Obozu Wszechpolskiego |
