środa, 30 kwietnia 2014

30 kwietnia / 1 maja - Noc Walpurgii na Śląsku



Pierwszy dzień maja to nie tylko świeto ludzi pracy. 1 maja to w dawnej tradycji śląskiej święto Walpurgii - początek lata* . Tak o przestrzeganych w tym zwyczajach pisał J.M. Fritz (cytowany przez Kolberga) :
Zwyczaje wiosenne1

Noc Walpurgii
Wiosna. W miarę jak z wiosną wszystko na ziemi odradza się, w nocy Walpurgowskiej, tj. dnia l maja2, według podania, rzesze duchów zlatują się na miejsce umówione, by wspólnie piekielne tam odbyć gody. Dla duchów śląskich droga do Łysej Góry (Broken), gdzie piekielny ów sabat odbywa się, za daleka, a przejażdżka na widłach lub miotłach zapewne zbyt uciążliwa; wolą więc one pozostać na miejscu, by tu dokuczać ludziom i ich dobytkowi.
Aby złowrogiemu wpływowi tych duchów nie dać przystępu, troskliwa o chudobę swą gospodyni szczelnie zamyka obory, kładąc przede drzwiami kawałek świeżej darniny, który szkodnik dopiero po zliczeniu wszystkich źdźbeł trawy przestąpić potrafi. Zadanie to trudne i dużo czasu zabierające, a ponieważ z uderzeniem pierwszej godziny po północy piekło traci swą władzę, gosposia jest przekonana, że tym sposobem krowom i cielętom nic złego się nie stanie. W wielu miejscach na drzwiach i oknach święconą kredą kładą nadto znak Krzyża św., wtykając zarazem świeże gałązki w gnojowiska.
Moje
W tejże samej nocy l maja (gdzie indziej i w nocy przed Zielonymi Świątkami) parobcy przed mieszkaniami swych bogdanek ustawiają jeden lub więcej masztów, na wierzchu pękiem kwiatów ozdobionych, stosownie do liczby czcicieli; stare panny zaś obdarzają zeschłym kijem, w zwiędłe kwiaty ubranym.

Zielone Świątki i w Śląsku słusznie noszą nazwisko swoje, bo wszędzie, gdzie spojrzeć, świeci kolor nadziei, a tataraku i gałęzi ogromna wychodzi ilość.
 
J. M. Fritz Zwyczaje i obyczaje ludu w Szlązku pruskim. „Tygodnik Ilustrowany" 1865 nr 320 s. 202.
2 Dzień l maja w kalendarzach śląskich poświęcony jest św. Walpurdze, córce Ryszarda, króla angielskiego, i siostrze św. Bonifacego, która w r. 748 po nar. Ch. Przybyła do Niemiec celem rozszerzenia tam wiary chrześcijańskiej, a w r.78- umarła jako ksieni klasztoru w Heidenheimie. Po śmierci policzoną została w poczet świętych. Czczono w niej niewiastę cudotwórczą i obronicielkę od oczarowania. J.M.F.


* Maifest - Święto Majowe zwane Nocą Walpurgii - noc z 30 kwietnia na 1 maja